2019-ല്‍ നരേന്ദ്രമോദി അധികാരത്തില്‍ രണ്ടാമത്തെ തവണ തിരിച്ചെത്തി ഏതാനും മാസം കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ രാജ്യതലസ്ഥാനം സാക്ഷ്യം വഹിച്ച കലാപത്തിന്റെ തീ ഇപ്പോഴും ചാരത്തില്‍ മൂടിക്കിടക്കുന്നു. കപില്‍ മിശ്രയെപ്പോലുള്ള സംഘി നേതാക്കള്‍ ഉലയൂതി കത്തിച്ച കലാപം നടന്നിട്ട് നാലു വര്‍ഷം തികയുമ്പോഴും കേസുകള്‍ സജീവമായി തുടരുന്നു. കലാപത്തിൽ 53 പേർ മരിച്ചു. പോലീസ് 758 എഫ്ഐആറുകൾ രജിസ്റ്റർ ചെയ്തു. 695 കേസുകളിൽ 88 എണ്ണത്തിലാണ് കോടതിയുടെ തീരുമാനം ഉണ്ടായത്.

കാരണമൊന്നുമില്ലാതെ ഇരയാക്കപ്പെട്ട അനേകം വ്യക്തികളില്‍ ഒരാളായ ഇസ്രത്ത് ജഹാന്റെ കഥ മാത്രം മതി ഈ കലാപം എത്ര മനുഷ്യരെ ജീവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോള്‍ തന്നെ നശിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു എന്നറിയാന്‍.

പൗരത്വനിയമ ഭേദഗതിയുടെ ഭാഗമായ പ്രതിഷേധം ഇല്ലാതാക്കാനുള്ള ഗൂഢാലോചനയുടെ ഭാഗമായാണ് ഡെല്‍ഹി കലാപം ഉണ്ടായതെന്ന ആരോപണം നിലനില്‍ക്കുന്നുണ്ട്. വരുന്ന ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലും പൗരത്വനിയമം ചര്‍ച്ചയാക്കാന്‍ ഭരണകക്ഷി തീരുമാനിച്ചതിന്റെ സൂചന പുറത്തു വന്നുകഴിഞ്ഞു. അതിനടിയില്‍ കനല്‍ അണയാതെ കിടക്കുന്നുണ്ട് ഡെല്‍ഹി കലാപത്തിന്റെ ദുരന്താനുഭവങ്ങളും.

നിയമം പഠിച്ച് വക്കീലായി പ്രാക്ടീസ് ചെയ്ത് ജീവിക്കാന്‍ ആഗ്രഹിച്ച ഇസ്രത്ത് ജഹാന്റെ മോഹങ്ങള്‍ തകര്‍ത്ത കലാപമായിരുന്നു അത്. ആള്‍ക്കൂട്ടത്തെ അക്രമത്തിന് പ്രേരിപ്പിച്ചുവെന്ന് ആരോപിച്ച് ഇസ്രത്തിനെ പൊലീസ് പിടികൂടി. യഥാര്‍ഥത്തില്‍ ഇസ്രത്തിന്റെ സഹപ്രവര്‍ത്തകന്‍ ആയിരുന്നു പൊലീസിനെതിരെ കല്ലെറിയാന്‍ ആവശ്യപ്പെട്ടത്. ഒരു തെളിവുമില്ലാതെ പൊലീസ് ഇസ്രത്തിന്റെ മേല്‍ രാജ്യദ്രോഹക്കുറ്റം ചുമത്തി ജയിലിലാക്കി. കേസ് ഇപ്പോഴും തുടരുന്നു. ഈ വര്‍ഷം ജനുവരി 19-ന് ഡെല്‍ഹി കര്‍കര്‍ദൂമ കോടതി ഇസ്രത്തിനു മേല്‍ കൊലപാതശ്രമത്തിനും കലാപത്തിനുമുള്‍പ്പെടെയുള്ള വകുപ്പുകള്‍ ചേര്‍ത്ത് കുറ്റം ചുമത്തിയിരിക്കയാണ്.

“ഞാൻ നിയമം പഠിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഓരോ രണ്ടാഴ്ച കൂടുമ്പോഴും ഞാൻ കോടതിയിൽ പോകാറുണ്ട്, പക്ഷേ വാദത്തിനല്ല പ്രതിക്കൂട്ടിൽ നിൽക്കാനാണ്.. എൻ്റെ കഴുത്തിൽ വക്കീൽ ബാൻഡ് ധരിക്കാൻ കഴിയില്ല. കാരണം ഞാൻ തന്നെ ഒരു പ്രതിയാണ്. എനിക്ക് കരയാൻ തോന്നുന്നു. ആദ്യം നാട് എന്നും പിന്നെ മറ്റെല്ലാം എന്നുമാണ് എന്നെ പഠിപ്പിച്ചത്. എന്നിട്ടും യാതൊരു തെളിവുമില്ലാതെ അവർ എന്നെ രാജ്യദ്രോഹിയായി പ്രഖ്യാപിച്ചു.”- ഇസ്രത് ജഹാൻ ഒരു മാധ്യമ അഭിമുഖത്തിൽ പറഞ്ഞു.

കോൺഗ്രസ് പ്രാദേശിക നേതാവായ ജനിച്ചത് ഡൽഹിയിലാണ്. നാല് സഹോദരിമാരും ഒരു സഹോദരനുമുണ്ട്. പെൺമക്കൾ പഠിക്കണമെന്നായിരുന്നു അമ്മയുടെ ആഗ്രഹം. അങ്ങനെ അവർ ഒരു അഭിഭാഷകയാകാൻ തീരുമാനിച്ചു. പിതാവ് ഇല്ലാത്തതിനാൽ മുഴുവൻ ഉത്തരവാദിത്തവും ഇസ്രത്തിന്റെ സഹോദരനായിരുന്നു, ഒരു മുസ്ലീം കുടുംബമായതിനാൽ നിയമപഠനം വളരെ ബുദ്ധിമുട്ടായിരുന്നു, പക്ഷേ ആരും അവരെ തടഞ്ഞില്ല.

2006 മുതൽ ഇസ്രത്ത് വക്കീൽ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്തു തുടങ്ങി. കുടുംബത്തിൻ്റെ നിർബന്ധത്തിന് വഴങ്ങിയാണ് രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വന്നത്. 2012ൽ കോൺഗ്രസ് ടിക്കറ്റിൽ കൃഷ്ണ നഗർ വാർഡിൽ നിന്ന് കൗൺസിലറായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. ഈ പ്രദേശം ആർഎസ്എസിൻ്റെ ശക്തികേന്ദ്രമാണ്. എന്നിട്ടും ഇസ്രത്ത് തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വിജയിച്ചു.

തന്നെ കുരുക്കിയ സംഭവത്തെ കുറിച്ച് ഇസ്രത്ത് പറയുന്നത് ഇങ്ങനെ: “2020ൽ പൗരത്വ ഭേദഗതി നിയമത്തിനെതിരെ ഡൽഹിയിൽ പ്രതിഷേധം നടക്കുകയായിരുന്നു. ഖുറേജി ഖാസിലും ജനങ്ങൾ പ്രതിഷേധിച്ചിരുന്നു. ഞാൻ പലപ്പോഴും അവിടെ പോകാറുണ്ടായിരുന്നു. 2020 ഫെബ്രുവരി 26-ന് എനിക്ക് ഒരാളിൽ നിന്ന് ഒരു കോൾ ലഭിച്ചു. പോലീസ് അവരുടെ സമരം ബലം പ്രയോഗിച്ച് അവസാനിപ്പിക്കുകയാണെന്ന് അദ്ദേഹം കരഞ്ഞുകൊണ്ട് പറഞ്ഞു. 49 ദിവസമായി ഇവിടെ ജനങ്ങൾ സമരം ചെയ്തു വരികയായിരുന്നു. ജഗത്പുരി പൊലീസ് സ്റ്റേഷന് സമീപമായിരുന്നു പ്രതിഷേധം. കോൾ കിട്ടിയപ്പോൾ ഞാൻ അവിടെ എത്തി. പോലീസുകാരോട് സംസാരിച്ചപ്പോൾ അവർ എന്നോട് മോശമായി പെരുമാറി. പിസിആർ വാനിൽ ഇരിക്കാൻ നിർബന്ധിച്ചു. എന്നിട്ട് അവർ എന്നെ അറസ്റ്റ് ചെയ്ത് ജഗത്പുരി പോലീസ് സ്റ്റേഷനിലേക്ക് കൊണ്ടുപോയി. എന്തിനാണ് എന്നെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തതെന്ന് രാത്രി വരെ പറഞ്ഞില്ല. നിങ്ങളെ കസ്റ്റഡിയിലെടുത്തുവെന്നുമാത്രം പറഞ്ഞു. ഏറെ നേരം പോലീസ് സ്‌റ്റേഷനിൽ നിർത്തിയ ശേഷം പോലീസ് ആരോഗ്യ പരിശോധനയ്ക്കായി ആശുപത്രിയിലേക്ക് കൊണ്ടുപോകാൻ തുടങ്ങി. ഞാനും ഒരു വക്കീലാണ്, എന്നെ അറസ്റ്റ് ചെയ്തു എന്ന് മനസ്സിലായി. ഈ കേസിൽ എനിക്ക് അടുത്ത ദിവസം ജാമ്യം ലഭിച്ചു. എനിക്കെതിരെ മറ്റൊരു കേസ് വന്നപ്പോൾ എനിക്ക് ജയിലിൽ നിന്ന് പുറത്തിറങ്ങാൻ പോലും കഴിഞ്ഞില്ല. കോടതിയിൽ ഹാജരാക്കി റിമാൻഡ് ചെയ്തു.

25 മാസം ജയിലിൽ കിടന്നു, ജീവനക്കാർ എന്നെ തീവ്രവാദി എന്ന് വിളിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു,
25 മാസമായി ഞാൻ മണ്ടോലി ജയിലിൽ ആയിരുന്നു. ഉടൻ ജാമ്യം കിട്ടുമെന്ന് തോന്നിയെങ്കിലും നടന്നില്ല. ജയിലിലേക്ക് പോകുന്നതിന് മുമ്പ് എൻ്റെ വിവാഹം നിശ്ചയിച്ചിരുന്നു. ഇടക്കാല ജാമ്യത്തിനായി കുടുംബം കോടതിയിൽ അപേക്ഷ നൽകി. വിവാഹത്തിന് 2020 ജൂൺ 10 ന് 10 ദിവസത്തെ ഇടക്കാല ജാമ്യം അനുവദിച്ചു. ജൂൺ 12 ന് ഞാൻ വിവാഹിതനായി. ഇതിന് ശേഷം ജൂൺ 19ന് വീണ്ടും ജയിലിൽ പോയി. ഇതിനുശേഷം എൻ്റെ ജാമ്യാപേക്ഷ നിരസിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. 2022 മാർച്ച് 14ന് കോടതി ജാമ്യം അനുവദിച്ചു. ഈ 25 മാസത്തിനിടെ ഒരുപാട് യാതന അനുഭവിച്ചു. ഒന്നിനുപിറകെ ഒന്നായി കള്ളക്കേസുകൾ ചുമത്തി. ഞാൻ അറസ്റ്റിലായി ഏതാനും ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷമാണ് കൊറോണ എത്തിയത്. ഒരു തടവുകാരനും തൻ്റെ കുടുംബത്തെ കാണാൻ അനുവദിച്ചില്ല. ജയിലിൽ ഒരുപാട് പീഡനങ്ങൾ ഉണ്ടായി. ഇസ്രത്ത് തീവ്രവാദിയാണെന്ന് ജയിൽ ജീവനക്കാർ പ്രചരിപ്പിച്ചു.. ജയിലിൽ നമസ്‌കരിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് എന്നെ തടഞ്ഞു.

ഉമർ ഖാലിദിനൊപ്പം എഫ്ഐആറിൽ എന്റെ പേരുണ്ട്. പക്ഷേ അദ്ദേഹത്തെ ആദ്യമായി കാണുന്നത് കോടതിയിൽ വെച്ചാണ്. ഖാലിദ് സൈഫിയും ഉമർ ഖാലിദും ഉൾപ്പെടെ നിരവധി പേർ യുഎപിഎ പ്രകാരം ജയിലിലായിരുന്നു. അവരുമായി ഞാൻ ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നില്ല. എന്നെ ലക്ഷ്യമിട്ട് അവർക്കൊപ്പം ഉൾപ്പെടുത്തുകയായിരുന്നു . എൻ്റെ ജാമ്യാപേക്ഷയിൽ ഇസ്രത്ത് ഏതെങ്കിലും സംഘടനയുടെയോ വാട്ട്‌സ്ആപ്പ് ചാറ്റിൻ്റെയോ ഭാഗമല്ലെന്ന് വ്യക്തമായി എഴുതിയിട്ടുണ്ട്.

ഒരു വർഷത്തിന് ശേഷമാണ് ഞങ്ങൾ കോടതിയിൽ ഹാജരാക്കപ്പെട്ടത്. ഷർജീൽ ഇമാം, ഉമർ ഖാലിദ്, ഖാലിദ് സെയ്ഫി, നടാഷ നർവാൾ എന്നിവരുൾപ്പെടെ 18 പേർക്കെതിരെ യുഎപിഎ ചുമത്തിയതായി വെളിപ്പെട്ടത് അപ്പോഴാണ് . ഞങ്ങൾ എല്ലാവരും ആദ്യമായി കാണുന്നത് കോടതിയിൽ വെച്ചാണ്. പത്രങ്ങളിലൂടെ മാത്രമാണ് ഞങ്ങൾ പരസ്പരം അറിഞ്ഞത്. പണ്ട് ജയിലിൽ ഒരു പത്രം ഉണ്ടായിരുന്നു, അതിലൂടെയാണ് ആരെയാണ് അറസ്റ്റ് ചെയ്തതെന്ന് അറിയുന്നത്. ഖാലിദ് സൈഫി എൻ്റെ വീട്ടിൽ നിന്ന് ഒരു കിലോമീറ്റർ അകലെയാണ് താമസിക്കുന്നത്. ഞങ്ങൾ ചില പരിപാടികളിലോ ആരുടെയെങ്കിലും വീട്ടിലോ കണ്ടുമുട്ടാറുണ്ടായിരുന്നു.

ഞാനും ഖാലിദ് സെയ്ഫിയും തമ്മിൽ ഒരു ബന്ധവും കാണിക്കാൻ ഡൽഹി പോലീസിന് കോടതിയിൽ കഴിഞ്ഞില്ല. ഞങ്ങൾക്കെതിരെ രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത എഫ്ഐആർ നുണകളുടെ ഒരു പൊതിയായിരുന്നു.”– എങ്ങിനെയാണ് പോലീസ് ആളുകളെ ലക്ഷ്യമിട്ട് പ്രവർത്തിക്കുന്നതെന്ന് ഇസ്രത്ത് പറയുന്നു.

ജയിലിൽ നിന്ന് പുറത്തിറങ്ങിയ ശേഷം ഇസ്രത്ത് വക്കീൽ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്യാൻ തുടങ്ങി. പക്ഷേ ആരും ഒരു കേസും നൽകിയില്ല. “രാജ്യദ്രോഹക്കേസിൽ ഒരു വക്കീലിന് ഞങ്ങളുടെ കേസ് എങ്ങനെ വാദിക്കാൻ കഴിയുമെന്ന് അവർ പറഞ്ഞു. ഒന്നിച്ചിരുന്ന് ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നവർ കൈമലർത്തി. ഫീസ് ഈടാക്കാതെ ഞാൻ വാദിച്ച കേസുകളിലെ ആളുകളും അകലം പാലിച്ചു. എന്നെ കണ്ടപ്പോൾ അയൽക്കാർ പിന്തിരിഞ്ഞു.”–ഇസ്രത്ത് പറയുന്നു.
“എങ്കിലും കുടുംബം എൻ്റെ കൂടെയുണ്ട്. ചില അഭിഭാഷകരും പിന്തുണച്ചു. ചില സുഹൃത്തുക്കൾ ഒരുമിച്ചുണ്ട്. ഞാൻ ജയിലിൽ നിന്ന് തിരിച്ചെത്തിയതിൻ്റെ മൂന്നാം ദിവസം ഒരു സുഹൃത്ത് വന്നു. വിവാഹസമയത്ത് ഒരു സമ്മാനവും നൽകാൻ കഴിഞ്ഞില്ലെന്ന് പറഞ്ഞു കൊണ്ട് അവൻ എൻ്റെ കയ്യിൽ 2100 രൂപ തന്നു. സമൂഹത്തിലും അങ്ങനെയുള്ളവരുണ്ട്.”– ഇസ്രത്ത് സൗഹൃദങ്ങളെ മുറുകെ പിടിക്കുന്നു.

ഇസ്രത്തിന്റെ മേൽ പൊലീസ് ഉന്നയിച്ച പല ആരോപണങ്ങളും ഇതിനകം തള്ളിയിട്ടുണ്ട്. ആയുധ നിയമം അനുസരിച്ച വകുപ്പുകൾ അവരിൽ നിന്ന് എടുത്തുകളഞ്ഞു. ഇപ്പോൾ തനിക്ക് ജയിലിൽ പോകാൻ പേടിയില്ലെന്നും എൻ്റെ കേസിൽ ഒന്നും ബാക്കിയില്ലെന്നും ഇസ്രത്ത് പറയുന്നു.

ഡൽഹി കലാപത്തിൽ ഉമർ ഖാലിദ്, ഷർജീൽ ഇമാം, സഫൂറ സർഗർ, ആസിഫ് ഇഖ്ബാൽ തൻഹ, മീരാൻ ഹൈദർ, ഇസ്രത്ത് ജഹാൻ, ഷിഫാ ഉർ റഹ്മാൻ, ഗുൽഷൻ ഫാത്തിമ, ഖാലിദ് സായി, ഷദാബ് അഹമ്മദ് എന്നിവർക്കെതിരെയാണ് കലാപ ഗൂഢാലോചനക്കുറ്റം ചുമത്തി കേസെടുത്തത്. അതിൽ ഇസ്രത്ത് ജഹാന്റെ കഥ മാത്രമാണ് അവർ പറഞ്ഞത്.

ജെഎൻയു വിദ്യാർത്ഥി നേതാവ് ഉമർ ഖാലിദും സുഹൃത്തുക്കളും ചേർന്നാണ് കലാപമുണ്ടാക്കാനുള്ള ഗൂഢാലോചന നടത്തിയതെന്ന് എഫ്ഐആറിൽ ആരോപിച്ചു. 2020 ഫെബ്രുവരി 23ന് അന്നത്തെ അമേരിക്കൻ പ്രസിഡൻ്റ് ഡൊണാൾഡ് ട്രംപ് ഡൽഹിയിലേക്ക് വന്നു തിരികെ പോയതിനു തൊട്ടു പിറകെയാണ് ആസൂത്രിതമായി സംഘർഷവും കലാപവും ഉണ്ടായത്.

കലാപത്തിൽ രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത കേസുകളുടെ വാദം കേൾക്കൽ തുടങ്ങിയത് മുതൽ പോലീസ് നടപടിയെക്കുറിച്ച് ചോദ്യങ്ങൾ ഉയർന്നുവരികയാണ്. 2023ൽ അഡീഷണൽ സെഷൻസ് ജഡ്ജി പുലസ്ത്യ പ്രമാചല തൻ്റെ അതൃപ്തി പ്രകടിപ്പിക്കുകയും പോലീസ് അന്വേഷണം നടത്തിയ രീതി വളരെ അസ്വസ്ഥമാക്കുന്നരീതിയിൽ ആണെന്ന് പറയുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കുറ്റപത്രം സമർപ്പിച്ചിട്ടും കോടതിയുടെ അനുമതിയില്ലാതെ അന്വേഷണ ഉദ്യോഗസ്ഥൻ പലരുടെയും മൊഴി രേഖപ്പെടുത്തുന്നതും ജഡ്‌ജി വിമർശിച്ചിരുന്നു. ഇല്ലാത്ത തെളിവുകളും വ്യാജ മൊഴികളും കള്ള സാക്ഷികളും സൃഷ്ട്ടിക്കാൻ പോലീസ് വ്യാപകമായി ശ്രമിച്ചു എന്നതിന്റെ സഖ്യമാണ് ന്യായാധിപൻ പ്രകടിപ്പിച്ച അസ്വസ്ഥത എന്ന് വ്യക്തമാണ്.